AKSUN LOKA
Penulis :
Editor : Keliknw
Layouter : Sho an
Desain Cover : Tim Lekkas
©2020 Penerbit Lekkas
Hak cipta dilindungi Undang-Undang.
Diterbitkan pertama kali oleh
Bandung, Februari 2020.
ISBN: 978-623-7164-36-4
Sanksi Pelanggaran Pasal 72
Undang-Undang Nomor 19 Tahun 2002
tentang HAK CIPTA
1. Barangsiapa dengan sengaja melanggar dan tanpa hak melakukan perbuatan
sebagaimana dimaksud dalam Pasal 2 Ayat (1) atau Pasal 49 Ayat (1)
dipidana dengan pidana penjara masing-masing paling singkat 1 (satu)
bulan dan/atau denda paling sedikit Rp1.000.000,00,-(satu juta rupiah), atau
pidana penjara paling lama 7 (tujuh) tahun dan/atau denda paling banyak
Rp5.000.000.000,00 (lima miliar rupiah)
2. Barangsiapa dengan sengaja menyiarkan, memamerkan, mengedarkan,
atau menjual kepada umum suatu ciptaan atau barang hasil pelanggaran
Hak Cipta atau hak terkait sebagaimana dimaksud dalam Ayat (1) dipidana
dengan pidana penjara paling lama 5 (lima) tahun dan/atau denda paling
banyak Rp5.000.000,00,-(lima juta rupiah rupiah).
Cetakan 1: Februari 2020
Dilarang mengutip, memperbanyak, dan menerjemahkan sebagian atau keseluruhan isi
buku ini tanpa izin tertulis dari Penerbit, kecuali kutipan kecil dengan menyebutkan
sumbernya yang layak.
PANGANTEUR
PUPUHU DINAS PENDIDIKAN
KOTA TASIKMALAYA
Assalamu’alaikum warahmatullahi wabarakaatuh.
Sampurasun!
Puji sinareng sukur kasanggakeun ka Nu Murbèng Alam, Alloh
Swt. Solawat miwah salam mugia salawasna ngamalir ka Kangjeng
Nabi Muhammad SAW, kulawèdet, para sahabat, katut umatna nu
tuhu tug dugi ka kiwari.
Sékésélér Sunda kasinugrahan ajén-inajén budaya anu luhung.
Tumuwuh ngajanggélék dina wujud basa, seni, raksukan, sareng
adat kabiasaan nu sanésna. Teu ngabibisani, kamekaran jaman anu
ngabelesat, lalaunan aya nu ngadéséh budaya pituin. Di antawisna
aksara Sunda, nu kiwari kaluli-luli.
Ku kituna urang Sunda sawadina kedah mulasara kabeungharan
budaya, di antawisna aksara Sunda ku jalan ngawanohkeun deui ka
parasiswa di sakola.
Salah sawios tarékah taya lian ngiring ngarojong ngagelar
kagiatan anu aya patalina sareng kamekaran aksara Sunda. Reueus
alatan karaos hasilna. Tina remen ngagelar pasanggiri nulis sareng
maca aksara Sunda, kiwari parantos medal buku metoda nulis sareng
maca aksara Sunda “Loka”.
Alpukah guru SDN Sukamulya Kota Tasikmalaya, sadérék Éma
Astri Muliasari pikayungyuneun. Tiasa janten tuladeun nu sanés,
tanda mikanyaah guru kana aksara Sunda.
PANGANTEUR
PUPUHU DINAS PENDIDIKAN
KOTA TASIKMALAYA
Assalamualaikum warahmatullahi wabarakaatuh.
Sampurasun!
Puji sinareng sukur kasanggakeun ka Nu Murbèng Alam, Alloh
Swt. Solawat miwah salam mugia salawasna ngamalir ka Kangjeng
Nabi Muhammad SAW, kuladet, para sahabat, katut umatna nu
tuhu tug dugi ka kiwari.
késélér Sunda kasinugrahan ajén-inajén budaya anu luhung.
Tumuwuh ngajanggélék dina wujud basa, seni, raksukan, sareng
adat kabiasaan nu sasna. Teu ngabibisani, kamekaran jaman anu
ngabelesat, lalaunan aya nu ngadéséh budaya pituin. Di antawisna
aksara Sunda, nu kiwari kaluli-luli.
Ku kituna urang Sunda sawadina kedah mulasara kabeungharan
budaya, di antawisna aksara Sunda ku jalan ngawanohkeun deui ka
parasiswa di sakola.
Salah sawios tarékah taya lian ngiring ngarojong ngagelar
kagiatan anu aya patalina sareng kamekaran aksara Sunda. Reueus
alatan karaos hasilna. Tina remen ngagelar pasanggiri nulis sareng
maca aksara Sunda, kiwari parantos medal buku metoda nulis sareng
maca aksara Sunda “Loka”.
Alpukah guru SDN Sukamulya Kota Tasikmalaya, sadérék Éma
Astri Muliasari pikayungyuneun. Tiasa janten tuladeun nu sas,
tanda mikanyaah guru kana aksara Sunda.
PANGJAJAP
Aya cacandran basa ciciren bangsa, aksara ciciren basa sarta budaya
pakean bangsana. Sapamendak sim kuring, kurangna ngagem kana
aksara sorangan, bisa waé aksara sunda téh ngabogaan tingkatan
kahésèan anu leuwih-leuwih dibandingkeun sareng aksara latin. Kitu
deui kurang sumebarna aksara sunda di urang sunda, tiasa janten
alatan urang sundana geus teu mirosèa deui kana aksarana sorangan
Dumasar kana hal eta, pangajaran Muatan Lokal Basa jeung
Sastra Sunda kudu ngaintegrasikeun aksara Sunda dina materi
pangajaranana. Dina prak-prakan pangajaranna, teu saeutik guru sok
ngalalaworakeun lamun aya materi anu ngeunaan aksara Sunda. Bisa
baè ku lantaran guru kurang nyangkem kana aksara Sunda. Dina ieu
buku dipedar carana nyangkem maca jeung nulis aksara sunda anu
kaitung gampang dicangkemna tur dina waktu anu henteu lila urang
baris bisa maca jeung nulis aksara Sunda. Salian ti eta, baris dibekelan
ku robahna vokal jeung konsonanana.
Anu dipamrih tina ieu buku, bisa nambahan jembarna pustaka
ngeunaan aksara Sunda. Dina prak-prakanana sapulukaneun bisa
mantuan anu mikabutuh cara praktis dina mikawanoh tur nyangkem
maca jeung nulis aksara Sunda.
Dina ieu kasempetan, sim kuring seja ngahaturkeun nuhun
ka sadayana anu paratos ngarojong kana ngawujudna ieu buku.
Antawisna Pupuhu Balai Bahasa Jawa Barat sareng rèngrènganna, kitu
deui ka Dinas Pendidikan Kota Tasikmalaya ngalangkungan Pupuhu
ogè pengawas sakola tina pangapingna, rerencangan sareng kulwargi
atikan di Tasikmalaya, dugi ka tiasa ngawujud ieu buku. Teu weudeu
tinangtos ieu buku seueur kakirangannana, ku kituna pangrojongna
diantos pisan. Cag.
Tasikmalaya, Februari 2019
Simpay katresna
Nu Nyusun
DAFTAR EUSI
Panganteur ................................................................ iii
Pangjajap ................................................................... v
Daftar Eusi ............................................................. vi
Bubuka ............................................................... 1
Literasi Budaya Aksara Sunda ............................. 2
Wangun Aksara Sunda .......................................... 5
Aksara Sunda “LOKA” .......................................... 9
1. Aksara Konsonan/Ngalagena ................ 9
2. Aksara Swara ........................................... 32
3. Rarangkèn ................................................... 39
4. Angka ....................................................... 53
Latihan Maca jeung Nulis aksara Sunda .............. 61
1. Latihan Maca jeung Nulis Kecap ........... 61
2. Latihan Maca jeung Nulis Frase .............. 69
3. Latihan Maca jeung Nulis Angka ........... 74
4. Latihan Maca jeung Nulis Kakawihan ... 77
5. Latihan Maca jeung Nulis Kalimah ........ 79
6. Latihan Maca jeung Nulis Carita ............ 84
Daptar Pustaka ...................................................... 94
Riwayat Hirup Pangarang ...................................... 95
BUBUKA
Pamarèntah Jawa Barat ngaliwatan Dinas Pendidikan dan
Kebudayaan parantos nyadiakeun lahan pikeun barudak kanggo
diajar aksara Sunda, salah sawiosna ku dilaksanakeunnana
mangpirang-pirang pasanggiri ngeunaan Maca jeung Nulis Aksara
Sunda. Pasanggiri ieu saeutikna geus nimbulkeun tumuwuhna deui
ngalanggengkeun budaya Sunda, utamana di rèngrèngan nonoman.
Lian ti kitu di sabagian sakola parantos ngaintegrasikeun pangajaran
aksara Sunda kana Muatan Lokal Bahasa jeung Sastra Sunda. Mudah-
mudahan hal ieu, bisa ngarojong nonoman Sunda mikaresep tur aya
karep ngamumulè banda budaya di antarana mikawanoh aksara
Sunda.
Dina kanyataanana, aksara Sunda anu mangrupa salah sahiji
identitas Sunda khususna nu aya di wewengkon Jawa Barat teu acan
sumebar tumerapna. Minangka conto di Sakola Dasar teu acan aya
pangajaran anu khusus atawa ngasupkeun aksara Sunda kana kurikulum
atanapi bahan pangajaran Muatan Lokal. Barudak anu diajar aksara
Sunda ogè masih kawateswangen ku barudak anu rèk milu pasanggiri
wungkul. Teu acan deui kukahèsèanana atawa kirangna buku anu
medar ngabahas ngeunaan Aksara Sunda anu gampang dipikawanoh
tur gampang dicangkemna ku barudak sakola dasar.
Dumasar kana hal èta pisan, minangka nyinglarkeun lalangsè
kahariwang tina kanyataan anu aya. Tiasa ogè janten katineung kana
warisan urang Sunda anu teu kinten ageung ajènna. Sim kuring satèkah
polah nyusun ieu buku anu kalintang basajan pikeun ngawanohkeun
sareng ngajarkeun aksara Sunda.
I. Literasi Budaya Aksara Sunda
Indonesia mibanda kabinékaan tina hal séké sélér bangsa, basa,
budaya, adat jeung kabiasaan, kitu deui agama jeung kapercayaan.
Salian ti éta, minangka bagéan tina dunya global, Indonesia ogé
kakeunaan ku pangaruh budaya ti sakumna nagara salaku dampak
tina hubungan rukun gawé anu diwangun. Kamampuh pikeun
miharti kana kabinékaan jeung tanggung jawab warga nagara salaku
bagéan tina hiji bangsa mangrupa kaparigelan anu kudu dipibanda
ku unggal individu dina ieu abad ka-21. Ku kituna, literasi budaya
jeung kawargaan téh penting diajarkeun di tingkat kulawarga,
sakola, jeung masarakat. Literasi budaya jeung kawargaan teu ngan
saukur nyalametkeun jeung ngamekarkeun budaya nasional, tapi ogé
ngawangun idéntitas bangsa Indonesia di sabudeureun masarakat
global.
Literasi budaya minangka bagéan tina 6 literasi dasar mangrupa
kamampuh dina maham jeung nyikep kana kabudayaan Indonesia
salaku idéntitas bangsa. Sedengkeun literasi kawargaan nyaéta
kamampuh dina maham hak jeung kawajiban salaku warga nagara.
Ku kituna, literasi budaya jeung kawargaan mangrupa kamampuh
individu jeung masarakat dina nyikepan kana lingkungan sosialna
salaku bagéan tina hiji budaya jeung bangsa.
Literasi budaya jeung kawargaan jadi hiji hal anu penting
dipibanda dina abad ka-21. Indonesia mibanda rupa-rupa séké sél ér
bangsa, basa, kabiasaan, adat istiadat, kapercayaan, jeung lapisan
sosial. Minangka bagéan dunya, Indonesia ogé milu ilubiung kana
kamekaran jeung parobahan global. Ku sabab kitu, kamampuh pikeun
narima jeung adaptasi, sarta nyikepan sacara wijaksana dina ieu
kabinékaan jadi hiji hal nu mutlak.
Salah sahiji séké sélér bangsa anu aya nyaéta séké sélér Sunda
anu ngagunakeun basa daérahna basa Sunda. Dina istilah basa Sunda,
tulisan katelahna aksara, ku kituna tulisanna disebut aksara Sunda.
Numutkeun Wikipédia, istilah aksara Sunda anu kiwari nyaéta
aksara Sunda Baku anu mangrupa sistem tinulis meunang ngaropéa
tina aksara Sunda Kuna anu dipa pikeun nuliskeun basa Sunda
kontemporér. Salaku urang Sunda, urang kudu reueus sabab basa
jeung aksara Sunda jadi hiji-hijina basa daérah Indonesia munggaran
anu bisa diaplikasikeun dina komputer ku lisénsi Unicode (lisénsi basa
komputer internasional).
Pamaréntah Provinsi Jawa Barat ngaliwatan Dinas Pendidikan
dan Kebudayaan geus ngarojong siswa pikeun diajar aksara Sunda,
salah sahiji tarékahna nyaéta ngayakeun pasanggiri Maca jeung Nulis
Aksara Sunda. Salian ti éta, sawatara sakola ogé geus ngaintegrasikeun
pangajaran aksara Sunda kana Mulok Basa Sunda. Muga-muga ieu hal
bisa nyegah tumpurna aksara Sunda hususna di Jawa Barat.
Salah sahiji tarékah nu nulis pikeun ngawanohkeun ieu literasi
budaya aksara Sunda nyaéta ku ngagunakeun métode “Loka”. “Loka”
téh asalna tina kecap basa Sunda Ilo jeung Aksara. Ilo nyaéta ngulik
leuwih jero jeung Aksara tangtu baé tulisan. Dipiharep ku ieu métode,
siswa atawa nu maca bisa diajar tur ngulik leuwih jero deui ngeunaan
aksara Sunda. Ieu hal mangrupa salah sahiji upaya pikeun ngamumulé
budaya Sunda.
Ieu buku Maca jeung Nulis Aksara Sunda Metode Loka disusun
sacara basajan jeung dimimitian ku hal anu gampil diinget ngarah
sakumna nu maca bisa maham, boh barudak sakola boh masarakat
umum. Ieu buku ogé dibarengan ku cara nulis jeung tangtuna baé aya
prosés diajar maca sababaraha kali nepika mahér maca hiji wacana
ngagunakeun aksara Sunda.
Ieu buku tetep museur kana aksara Sunda Baku “Kaganga” anu
jumlahna 32, anu ngawengku 7 vokal mandiri atawa aksara Swara (a, i,
u, é, o,u jeung eu) jeung 25 konsonan atawa aksara Ngalagena (ka, ga,
nga, ca, ja, nya, ta, da, na, pa, ba, ma, ya, ra, la, wa, sa, sa,ha) ditambah
sora serepan atawa Ngalagena Serepan (fa, va, qa, xa, za) jeung (sya,
kha) anu saterusna dina taun 2008 ditarik deui tina pendaptaranna di
Unicode.
Dumasar kana hasil sawala Aliansi Pegiat Aksara Sunda (Lingga)
tanggal 10 Maret 2019, geus disatujuan sababaraha katangtuan saperti
dilansir ku www.kairaga.com, nyaéta:
1) Hurup /ja/ acan dipaké sacara saragam. Aya nu ngagunakeun vérsi
heubeul jeung aya ogé nu ngagunakeun hasil vérsi panganyarna.
Hurup /ja/ anu geus direvisi mibanda wangun “topi” ka katuhu
lain ka kénca, jeung ampir nyaruaan hurup /da/.
2) Aksara serepan /kha/ jeung /sya/ geus dihapus tina daptar
aksara Sunda Baku, tapi duanana masih kénéh digunakeun ku
sababaraha pihak. Tulisan anu disatujuan keur /sya/ nyaéta hurup
/sa/+pamingkal, sedengkeun keur nulis /kha/ nyaéta hurup /
ka/+pamaéh ditambah /ha/.
3) Tanda vokalisasi dina aksara Sunda Baku jumlahna 13 anu
perenahna di handap (5 siki), di gigir (5 siki), jeung di luhur (3 siki).
4) Cara nulis singgetan kudu ditambahan tanda titik (.), contona
pikeun nulis SMP nyaéta /sa/ + pamaéh + titik +/ma/ + pamaéh +
titik + /pa/ pamaéh + titik. Kitu deui jeung singgetan dr. nyaéta /
da/ + pamaéh + titik + /ra/ + pamaéh + titik.
5) Cara nulis kecap serepan tina basa asing masih réa kénéh anu
bingung cara nuliskeunana. Dina ieu sawala disatujuan yén pikeun
nulis kecap serepan ti basa naon waé kudu disaluyukeun jeung tata
ucap atawa lafal dina basa Sunda. Kitu ogé pikeun nulis ngaran
atawa naon waé anu ngagunakeun éjahan heubeul, misalna /oe/
dibaca /u/, /dj/dibaca /j/, /tj/ dibaca /c/ jeung sajabana.
II. Wangun Aksara Sunda
1. Urutan Aksara Sunda numutkeun Kaganga
Aksara Swara ‘ Vokal Mandiri’ (aya 7)
a i u
é
o e eu
Aksara Ngalagena ‘Konsonan’ (aya 23)
ka ga nga ca ja nya
ta ga na pa ba ma
ya ra la wa sa ha
fa va qa va za
Angka
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
2. Urutan aksara sunda numutkeun metoda “LOKA”
Aksara Konsonan
ka pa sa ra
na nga ga
ta ma ya ha
la ca fa da Ja wa ba nya
qa va xa za
Aksara Swara
a
è
eu
e i u o
Angka
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
III. Aksara Sunda “LOKA”
Dina loka, diajar aksara sunda ngawengku sababaraha
tahapan. Dihandap ieu dipidangkeun tahapanana, nyaeta:
1. Diajar huruf ngalagena (konsonan) lobana 23 huruf nu dibagi
dumasar kana bentuk nu hampir sarua kabagi kana :
a)
ka pa sa ra
b)
na nga ga
c)
ta ma ya ha la
da ja wa ba nya
e)
va qa xa za
2. Mikawanoh bentuk swara (vokal ) lobana 7 rupa, nyaèta :
a)
a è eu
b)
e i u o
3. Ngarobah wujud ngalagena ku ngarobah akhiran vokal a jadi vokal
sanesna sareng imbuhan atawa tambahan sejenna saperti :+r, +h,
+ra+, +la,+ya, +ng sarta ngaleungitkeun vokal a dina ngalagena
janten wujud konsonan.
°ᮤ °ᮨ °ᮩ °ᮁ °ᮀ °ᮥ
°ᮣ
a→i a→e a→eu a→r a→ng a→u a→+la
°ᮢ ᮦ° °ᮧ °ᮂ °ᮡ °᮪
a→ra a→è a→o a→+h a→ya a→konsonan
4. Mikawanoh angka
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
5. Sakabèh huruf diwanohkeun/diwawuhkeun hiji-hiji sarta
dilarapkeun kana kecap demi kecap bari teu weleh dibalikan deui-
dibalikan deui.
6. Lian ti kitu teu weudeu latihan anu rancagè maca jeung nulis aksara
sunda. Buku ieu ogè midangkeun latihan nulis kecap jeung huruf.
Anu dipamrih pangajaran bakal ngawengku jeung ngagem kana
menyimak/ ngaregepkeun, maca jeung nulis.
7. Di bagian akhir dipidangkeun kecap anu geus mangrupa frase
atanapi kalimah lengkep, diantarana baè dina wangun kakawihan.
1. Aksara Konsonan/ Ngalagena
ᮊ=
ka
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kaka = ...........................................
kaka-kaka = ...........................................
kakaka = ...........................................
ka-ka-ka = ...........................................
kaka = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮊ ᮊ_______
ᮊ ᮊ_______
ᮊ ᮊ_______
ᮊ ᮊ_______
ᮕ=
pa
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
papaka = ...........................................
kapaka = ...........................................
kapapa = ...........................................
papapa = ...........................................
kakapa = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮊ ᮊ_______
ᮕ ᮕ_______
ᮊ ᮊ_______
ᮕ ᮕ_______
ᮞ=
sa
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
sapaka = ...........................................
kasapa = ...........................................
pasaka = ...........................................
sasaka = ...........................................
sakapa = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮞ ᮞ_______
ᮞ ᮞ_______
ᮞ ᮞ_______
ᮞ ᮞ_______
ᮛ=
ra
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
rarasa = ..........................................
sarapa = ...........................................
rasaka = ...........................................
rapapa = ...........................................
paraka = ..........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮛ ᮛ_______
ᮛ ᮛ_______
ᮛ ᮛ_______
ᮛ ᮛ_______
ᮔ=
na
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
panaka = ...........................................
kanapa = ...........................................
sarana = ...........................................
panasa = ...........................................
sanaka = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮔ ᮔ_______
ᮔ ᮔ_______
ᮔ ᮔ_______
ᮔ ᮔ_______
ᮍ=
nga
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
ngarana = ...........................................
nganara = ..........................................
sangana = ...........................................
kangasa = ...........................................
pangara = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮍ ᮍ_______
ᮍ ᮍ_______
ᮍ ᮍ_______
ᮍ ᮍ_______
ᮌ=
ga
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda
ngarana = ...........................................
gapapa = ...........................................
ganasa = ...........................................
ngagana = ...........................................
kaganga = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮌ ᮌ
_______
ᮌ ᮌ
_______
ᮌ ᮌ
_______
ᮌ ᮌ
_______
ᮓ=
da
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
nadada = ...........................................
dasaka = ...........................................
karasa = ...........................................
daraga = ...........................................
padana = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮓ ᮓ_______
ᮓ ᮓ_______
ᮓ ᮓ_______
ᮓ ᮓ_______
ᮏ=
ja
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
jarasa = ...........................................
ganaja = ...........................................
kajanga = ...........................................
jagara = ...........................................
pajaka = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮏ ᮏ_______
ᮏ ᮏ_______
ᮏ ᮏ_______
ᮏ ᮏ_______
ᮙ=
ma
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
madana = ...........................................
sagama = ...........................................
mapala = ...........................................
sasama = ...........................................
ramana = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮙ ᮙ_______
ᮙ ᮙ_______
ᮙ ᮙ_______
ᮙ ᮙ_______
ᮒ=
ta
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
datara = ...........................................
tanaga = ...........................................
takana = ...........................................
katama = ...........................................
pataja = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮒ ᮒ_______
ᮒ ᮒ_______
ᮒ ᮒ_______
ᮒ ᮒ_______
ᮚ=
ya
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kajaya = ...........................................
payasa = ...........................................
jayana = ...........................................
ngagaya = ...........................................
madaya = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮚ ᮚ_______
ᮚ ᮚ_______
ᮚ ᮚ_______
ᮚ ᮚ_______
ᮠ=
ha
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
hajana = ...........................................
magaha = ...........................................
sahana = ...........................................
kahapa = ...........................................
rahaya = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮠ ᮠ_______
ᮠ ᮠ_______
ᮠ ᮠ_______
ᮠ ᮠ_______
ᮜ=
la
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kalapa = ...........................................
lajana = ...........................................
malaya = ...........................................
larasa = ...........................................
lagana = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮜ ᮜ_______
ᮜ ᮜ_______
ᮜ ᮜ_______
ᮜ ᮜ_______
ᮎ=
ca
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
cahaya = ...........................................
calana = ...........................................
camara = ...........................................
pacara = ...........................................
kacapa = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮎ ᮎ_______
ᮎ ᮎ_______
ᮎ ᮎ_______
ᮎ ᮎ_______
ᮝ=
wa
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
tawada = ...........................................
hawana = ...........................................
wacana = ...........................................
jawara = ...........................................
wayana = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮝ ᮝ_______
ᮝ ᮝ_______
ᮝ ᮝ_______
ᮝ ᮝ_______
ᮘ =
ba
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
bacana = ...........................................
ngabala = ...........................................
balaga = ...........................................
batasa = ...........................................
jawaba = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮘ ᮘ_______
ᮘ ᮘ_______
ᮘ ᮘ_______
ᮘ ᮘ_______
ᮑ =
nya
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
nyawana = ...........................................
caranya = ...........................................
kayanya = ...........................................
nyabasa = ...........................................
nyatana = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮑ ᮑ_______
ᮑ ᮑ_______
ᮑ ᮑ_______
ᮑ ᮑ_______
ᮗ =
va
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
vasaba = ...........................................
valanya = ...........................................
havana = ...........................................
javanya = ...........................................
lavata = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮗ ᮗ_______
ᮗ ᮗ_______
ᮗ ᮗ_______
ᮗ ᮗ_______
ᮖ=
fa
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
fasawa = ...........................................
falama = ...........................................
farada = ...........................................
safara = ...........................................
jafata = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮖ ᮖ_______
ᮖ ᮖ_______
ᮖ ᮖ_______
ᮖ ᮖ_______
ᮋ=
qa
I.
Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
qarama= .............................................
qayaha= .............................................
paqana= .............................................
qajama= .............................................
laqasa= .............................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮋ ᮋ_______
ᮋ ᮋ_______
ᮋ ᮋ_______
ᮋ ᮋ_______
ᮟ =
xa
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
xaxama = ...........................................
xarasa = ...........................................
kaxada = ...........................................
paxaya = ...........................................
qaxaxa = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮟ ᮟ_______
ᮟ ᮟ_______
ᮟ ᮟ_______
ᮟ ᮟ_______
ᮐ =
za
I.
Baca sing gemet!
II.
Salin kana aksara Sunda!
zalama = ...........................................
zahana = ...........................................
tagaza = ...........................................
zahara = ...........................................
zasanya = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮐ ᮐ_______
ᮐ ᮐ_______
ᮐ ᮐ_______
ᮐ ᮐ_______
2. Aksara Swara
ᮃ=
a
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kaéra = ...........................................
asapa = ...........................................
raésa = ...........................................
saéra = ...........................................
apaka = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮃ ᮃ_______
ᮃ ᮃ_______
ᮃ ᮃ_______
ᮃ ᮃ_______
ᮆ=
é
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kaéra = ...........................................
asépa = ...........................................
raésa = ...........................................
saéra = ...........................................
apaké = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮆ ᮆ_______
ᮆ ᮆ_______
ᮆ ᮆ_______
ᮆ ᮆ_______
=
eu
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
eupana = ...........................................
saeuna = ...........................................
gaeusa = ...........................................
areuna = ...........................................
pareuma = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮉ ᮉ_______
ᮉ ᮉ_______
ᮉ ᮉ_______
ᮉ ᮉ_______
ᮈ=
e
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
emana = ...........................................
elaya = ...........................................
bedega = ...........................................
paeda = ...........................................
erasa = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮈ ᮈ_______
ᮈ ᮈ_______
ᮈ ᮈ_______
ᮈ ᮈ_______
ᮄ=
i
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
iraha = ...........................................
itapa = ...........................................
caina = ...........................................
isara = ...........................................
daiya = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮄ ᮄ_______
ᮄ ᮄ_______
ᮄ ᮄ_______
ᮄ ᮄ_______
=
u
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
usaha = ...........................................
pauja = ...........................................
maura = ...........................................
cauna = ...........................................
udara = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮅ ᮅ_______
ᮅ ᮅ_______
ᮅ ᮅ_______
ᮅ ᮅ_______
=
o
I. Baca sing gemet!
II
. Salin kana aksara Sunda!
waoda = ...........................................
opaka = ...........................................
lahao = ...........................................
otama = ...........................................
ogaya = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮇ ᮇ_______
ᮇ ᮇ_______
ᮇ ᮇ_______
ᮇ ᮇ_______
3. Rarangkèn
°ᮤ
= vokal a janten i (penghulu)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
sasiki = ...........................................
pahili = ...........................................
tamiya = ...........................................
cirina = ...........................................
bayinya = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮤ °ᮤ ° ° ° ° ° ° °
°ᮤ °ᮤ ° ° ° ° ° ° °
°ᮤ °ᮤ ° ° ° ° ° ° °
°ᮤ °ᮤ ° ° ° ° ° ° °
°ᮨ
= vokal a janten e (pamepet)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kepada = ...........................................
gejala = ...........................................
berita = ...........................................
kemana = ...........................................
jelema = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮨ °ᮨ ° ° ° ° ° ° °
°ᮨ °ᮨ ° ° ° ° ° ° °
°ᮨ °ᮨ ° ° ° ° ° ° °
°ᮨ °ᮨ ° ° ° ° ° ° °
°ᮩ = vokal a janten eu (paneuleung)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
pareura = ...........................................
peuraha = ...........................................
seuneuna = ...........................................
nyeurina = ...........................................
ceulida = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮩ °ᮩ ° ° ° ° ° ° °
°ᮩ °ᮩ ° ° ° ° ° ° °
°ᮩ °ᮩ ° ° ° ° ° ° °
°ᮩ °ᮩ ° ° ° ° ° ° °
°ᮁ= vokal a janten +r (panglayar)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
darmaga = ...........................................
karmina = ...........................................
karyanya = ...........................................
pacarli = ...........................................
hartina = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮁ °ᮁ ° ° ° ° ° ° °
°ᮁ °ᮁ ° ° ° ° ° ° °
°ᮁ °ᮁ ° ° ° ° ° ° °
°ᮁ °ᮁ ° ° ° ° ° ° °
°ᮀ
= vokal a janten +ng (panyecek)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
caangna = ..........................................
kahayang = ..........................................
bayangnya = ..........................................
ki ujang = ..........................................
ngalayang = ..........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮀ °ᮀ ° ° ° ° ° ° °
°ᮀ °ᮀ ° ° ° ° ° ° °
°ᮀ °ᮀ ° ° ° ° ° ° °
°ᮀ °ᮀ ° ° ° ° ° ° °
°ᮥ
=
vokal a janten u (panyuku)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
kujaga = ..........................................
lalucu = ..........................................
tahuna = ..........................................
gurumu = ..........................................
bututi = ..........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮥ °ᮥ ° ° ° ° ° ° °
°ᮥ °ᮥ ° ° ° ° ° ° °
°ᮥ °ᮥ ° ° ° ° ° ° °
°ᮥ °ᮥ ° ° ° ° ° ° °
°ᮣ
= vokal a janten la (panyiku)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
slamanya = ...........................................
klabangku = ...........................................
vlablabla = ...........................................
mlapira = ...........................................
plasiti = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮣ °ᮣ ° ° ° ° ° ° °
°ᮣ °ᮣ ° ° ° ° ° ° °
°ᮣ °ᮣ ° ° ° ° ° ° °
°ᮣ °ᮣ ° ° ° ° ° ° °
°ᮢ=
vokal a janten ra (panyakra)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
drakula = ...........................................
kagraha = ...........................................
pramuka = ...........................................
kiprabu = ...........................................
bramada = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮢ °ᮢ ° ° ° ° ° ° °
°ᮢ °ᮢ ° ° ° ° ° ° °
°ᮢ °ᮢ ° ° ° ° ° ° °
°ᮢ °ᮢ ° ° ° ° ° ° °
ᮦ°
= vokal a janten é (panéléng)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
pamèrè = ...........................................
harèsè = ...........................................
harajè = ...........................................
barahè = ...........................................
katèpa = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
ᮦ° ᮦ° ° ° ° ° ° ° °
ᮦ° ᮦ° ° ° ° ° ° ° °
ᮦ° ᮦ° ° ° ° ° ° ° °
ᮦ° ᮦ° ° ° ° ° ° ° °
°ᮧ =
vokal a janten o (panolong)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
barolong = ..........................................
kahoyong = ..........................................
cocobi = ...........................................
topina = ...........................................
fotoku = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮧ °ᮧ ° ° ° ° ° ° °
°ᮧ °ᮧ ° ° ° ° ° ° °
°ᮧ °ᮧ ° ° ° ° ° ° °
°ᮧ °ᮧ ° ° ° ° ° ° °
°ᮂ=
nambahan vokal a janten +h
(pangwisad)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
sesahna = ...........................................
abahna = ...........................................
gagahnya = ...........................................
gerabah = ...........................................
ceu idah = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮂ °ᮂ ° ° ° ° ° ° °
°ᮂ °ᮂ ° ° ° ° ° ° °
°ᮂ °ᮂ ° ° ° ° ° ° °
°ᮂ °ᮂ ° ° ° ° ° ° °
°ᮡ=
ngarobah vokal a janten ya
(pamingkal)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
syawali = ...........................................
agyana = ...........................................
pamadya = ...........................................
widyaku = ...........................................
tyarasa = ..........................................
III. Tulis nurutan conto!
°ᮡ °ᮡ ° ° ° ° ° ° °
°ᮡ °ᮡ ° ° ° ° ° ° °
°ᮡ °ᮡ ° ° ° ° ° ° °
°ᮡ °ᮡ ° ° ° ° ° ° °
°᮪
=
ngaleungitkeun vokal a janten
konsonan (pamaéh)
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
geulis = ...........................................
kelom = ...........................................
sendal = ...........................................
panon = ...........................................
duit = ...........................................
III. Tulis nurutan conto!
°᮪ °᮪ ° ° ° ° ° ° °
°᮪ °᮪ ° ° ° ° ° ° °
°᮪ °᮪ ° ° ° ° ° ° °
°᮪ °᮪ ° ° ° ° ° ° °
4. Angka
᮰=
0
᮱=
1
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
0000=|………….……….|
1111=|……………………..|
1001=|……………………..|
0101=|……………………..|
0110=|……………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮰ ᮰ ᮰ ᮰
_______
᮰ ᮰ ᮰ ᮰
_______
᮱ ᮱ ᮱ ᮱
_______
᮱ ᮱ ᮱ ᮱
_______
᮲=2
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
2031=|……………………..|
1320=|……………………..|
2300=|……………………..|
0321=|……………………..|
2133=|…………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮲ ᮲_______
᮲ ᮲_______
᮲ ᮲_______
᮲ ᮲_______
᮳=3
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
2031=|…………………..|
1320=|……………………..|
2300=|…………………..|
0321=|…………………..|
2133=|…………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮳ ᮳_______
᮳ ᮳_______
᮳ ᮳_______
᮳ ᮳_______
᮴= 4
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
4432=|……………………..|
4433=|……………………..|
1234=|…………………..|
4320=|…………………..|
1443=|…………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮴ ᮴_______
᮴ ᮴_______
᮴ ᮴_______
᮴ ᮴_______
᮵= 5
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
5432=|……………………..|
3054=|……………………..|
2514=|……………………..|
5042=|…………………..|
1255=|……………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮵ ᮵_______
᮵ ᮵_______
᮵ ᮵_______
᮵ ᮵_______
᮶=6
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
6412 = |……………………..|
4316 = |………………..|
6601 = |………………..|
5643 = |………………..|
2360 = |………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮶ ᮶_______
᮶ ᮶_______
᮶ ᮶_______
᮶ ᮶_______
᮷= 7
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
7727 = |……………………..|
0176 = |………………..|
6273 = |………………..|
4772 = |………………..|
6754 = |………………..|
III. Tulis nurutan conto!
᮷᮷_______
᮷᮷_______
᮷᮷_______
᮷᮷_______
᮸=8
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
4538= |……………….|
6820= |……………….|
1841= |……………….|
8800= |……………….|
7865= |……………….|
III.Tulis nurutan conto!
᮸ ᮸_______
᮸ ᮸_______
᮸ ᮸_______
᮸ ᮸_______
᮹=9
I. Baca sing gemet!
II. Salin kana aksara Sunda!
9876 = |……………….|
1239 = |……………….|
6549 = |……………….|
9966 = |……………….|
7905 = |……………….|
III. Tulis nurutan conto!
᮹ ᮹_______
᮹ ᮹_______
᮹ ᮹_______
᮹ ᮹_______
V. Latihan Maca jeung Nulis Aksara Sunda
1. Latihan Maca jeung Nulis kecap
ᮊᮓᮠᮛᮔ᮪
ᮀᮘ ᮃᮠᮔ᮪
ᮕᮛᮘᮧᮒ᮪ ᮀ ᮕᮊᮊᮞ
Baca sing gemet!
ᮕᮞᮤᮛ᮪
ᮠᮩᮛᮔ᮪
ᮕᮢᮘ
ᮜᮨᮙ᮪ᮘ
ᮓᮚᮩᮂ
ᮝᮨᮝᮨ ᮀᮊᮔ᮪
ᮠᮛ
ᮙᮀᮊᮥᮘ ᮙᮤ
ᮘᮠᮩᮜ
ᮌᮒᮧ
ᮄᮞᮥᮊᮔ᮪
ᮙᮀᮊᮥᮊ᮪ᮔ
ᮜᮨᮘᮛᮔ᮪
ᮄᮔ᮪ᮓᮤᮒ᮪
ᮕᮥᮁᮘᮛᮒᮥ
ᮓᮊ
ᮦᮕᮢᮙᮔ᮪
ᮡᮠᮓᮒ᮪
ᮓᮧᮊᮥᮦᮙᮔ᮪
᮪ᮝᮛ
ᮎᮤᮘ
ᮕᮥᮕᮥᮂ
ᮞᮏᮊ
ᮊᮣᮞᮤᮊ
ᮧᮘᮧᮓᮧᮛᮔ᮪
ᮙᮌᮤᮢᮘ
ᮄᮞ
ᮞᮥᮘ
ᮘᮔ᮪ᮓᮀ
ᮎᮃᮂ
ᮠᮜᮤᮙᮥᮔ᮪
ᮊᮝᮜᮥ
ᮜᮅᮒ᮪
ᮌᮜᮥᮀᮌᮥ
ᮎᮛ
ᮕᮢᮞᮞ᮪ᮒᮤ
ᮓᮧᮦᮍᮀ
ᮞᮢ
ᮦᮘᮔ᮪ᮒᮀ
ᮘᮞᮤᮞᮤ ᮁ
ᮒᮙᮔ᮪ᮞᮛ
ᮎᮤᮦᮛᮇᮀ
ᮊᮜᮥᮛᮠᮔ᮪
ᮒᮥᮌᮥᮛᮏ
ᮍᮥᮁᮞᮛ
ᮎᮤᮠᮤᮓᮩ ᮀ
ᮎᮤᮕᮨᮓᮨᮞ
ᮄᮔ᮪ᮓᮤᮠᮤᮃᮀ
Salin kana aksara Sunda!
asri
ilahar
usaha
orasi
eupan
endog
éraan
caang
lembur
widya
bèwara
manglé
surga
tingtrim
hégar
dayeuh
angin
rényom
ambek
anjeun
melak
genyas
péwék
kursus
leungit
instruktur
émpér
béaya
dugdeg
poéan
prakna
engké
swadaya
ngobrol
capit
kenténg
krèsna
gambar
leungeun
kenténg
mencrong
émbér
wudu
warga
ngasruk
drama
ᮊᮅᮜᮤᮔᮔ᮪
ᮎᮤ ᮀᮎᮤᮛᮕᮤᮒ
ᮇᮛᮚ᮪-ᮇᮛᮚᮔ᮪
ᮧᮚ᮪-ᮘᮧᮚᮔ᮪
ᮌᮜ
ᮌᮒᮢᮤᮊ
ᮦᮘᮔ᮪ᮦᮒᮍᮔ᮪
ᮃᮔ᮪ᮏ-ᮔ᮪ᮏᮍᮔ᮪
ᮅᮎᮤ ᮀ ᮞᮥᮙ᮪ᮕᮥᮒ᮪
ᮠᮠᮚᮙᮔ᮪
ᮅᮎᮤ ᮀ-ᮅᮎᮤᮍᮔ᮪
ᮎᮀᮧᮊᮣᮊ
ᮅᮎᮤ ᮀ ᮘᮜᮤ ᮀ
ᮘᮔ᮪ᮎᮊᮔ᮪
ᮅᮎᮀ ᮃᮀᮦᮌ
ᮕᮥᮔ᮪ᮒᮨᮔ᮪ ᮙᮀᮌ
ᮧᮛᮧᮓᮧᮒ᮪ ᮌᮕᮣᮧᮊ
ᮌᮒᮢᮤᮊ
ᮕᮨᮕᮨᮜᮨᮒᮧᮊᮔ᮪
ᮆᮌ᮪ᮛ
ᮞᮥᮒᮨᮔ᮪
ᮕᮨᮜᮊ᮪ ᮎᮅ
ᮇᮦᮜ-ᮇᮦᮜ ᮇᮌᮀᮧ
ᮌᮥᮌᮥᮔᮥᮍᮔ᮪
ᮍᮓᮥ  ᮜᮎᮤ
ᮞᮕᮤᮔ᮪ᮒᮢᮀᮧ
ᮏᮏᮊᮥᮍᮔ᮪
ᮦᮘᮊ᮪ᮜᮨᮞ
ᮙᮆᮔ᮪ ᮘᮔ᮪ᮓᮤᮢᮤ ᮀ
ᮅᮎᮤ ᮀ ᮕᮩ ᮀᮕᮩᮔ᮪
ᮦᮕ ᮕᮒ᮪ᮦᮏᮧᮜ
2. Latihan Maca jeung Nulis Frase
Baca sing gemet !
ᮕᮞᮤᮛ᮪ ᮕᮔ᮪ᮏ
ᮎᮄ ᮊᮧᮕᮤ
ᮌᮥᮔᮀᮥ ᮌᮜᮥᮀᮌᮥᮀ
ᮇᮕᮊ᮪ ᮞᮙ᮪ᮕ
ᮦᮠᮏᮧ ᮎᮛᮜᮀ
ᮄᮞᮥᮊ᮪  ᮌᮒᮧ
ᮎᮤᮓᮢ ᮘᮛᮒ᮪
ᮦᮕᮞᮧ ᮛᮅᮒ᮪
ᮞᮤᮕᮒ᮪ ᮙᮔᮥᮞ
ᮜᮜᮏᮧ ᮝᮚᮀ
ᮒᮀᮊᮜ᮪ ᮊᮧᮕᮤ
ᮊᮔ᮪ᮒᮁᮧ ᮕᮥᮜᮤᮞᮤ
ᮊᮕᮜ᮪ ᮅᮓᮛ
ᮊᮙ᮪ᮕᮥᮀ ᮠᮝᮥ
ᮕᮥᮒᮢᮤ ᮔᮧᮇᮀ
ᮊᮥᮕᮒ᮪ ᮒᮠᮥ
ᮘᮞᮧ ᮎᮥᮃᮔ᮪ᮊᮤ
ᮊᮥ ᮌᮙ᮪ᮘ
ᮧᮙᮛ ᮊᮎ
ᮃᮍᮩᮔ᮪ ᮠᮞᮩᮙ
ᮞᮍᮥ ᮝᮥᮓᮥᮊ
ᮊᮥᮛᮕᮥᮊ᮪ ᮊᮥᮥᮜᮤᮒ᮪
ᮇᮕᮧᮛ᮪ ᮠᮚ
ᮜᮩᮙ᮪ ᮜᮅᮊ
ᮘᮛᮚ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ
ᮕᮥᮔ᮪ ᮘᮕ
ᮕᮛ᮪ ᮜᮤᮞ᮪ᮒᮤᮢᮊ
ᮎᮃᮀ ᮘ ᮜᮔ᮪
ᮃᮔᮊ᮪ ᮊᮠᮤᮤᮏ
ᮒᮀᮊᮜ᮪ ᮃᮝᮤ
ᮘᮙ᮪ᮘ ᮞᮤᮊ
ᮒᮤᮢᮊ ᮘᮏᮥ
ᮌᮧᮦᮛ ᮦᮒᮙ᮪ᮦᮕ
ᮜᮊᮤ ᮛᮘ
ᮞᮅᮀ ᮛᮍᮧᮔ
ᮓᮅᮔ᮪ ᮞᮜᮙ
Salin kana aksara Sunda!
sambel oncom
cucuk gelung
dasi kukupu
perang wadana
dampal leungeun
beulah rotan
hulu cai
susukan saat
gorèng tèm
bèngkok tikoro
kembang cèngèk
anak beurit
widya swara
bada magrib
usum nyacar
samet tuur
gula kawung
manuk sajodo
sambel oncom
cucuk gelung
dasi kukupu
perang wadana
dampal leungeun
beulah rotan
hulu cai
susukan saat
gorèng tèm
bèngkok tikoro
kembang cèngèk
anak beurit
widya swara
bada magrib
usum nyacar
samet tuur
gula kawung
manuk sajodo
Salin kana aksara Sunda!
Akar mayang
Bada magrib
Cucuk gelung
Daging hayam
Endog meri
Ēmbér plastik
Eupan lauk
Fardu aén
Galing muntang
Hayang ceurik
Ingkar jangji
Jawa barat
Kuping gajah
Lakon gawé
Macan tutul
Ngembang waluh
Ombak banyuan
Panon kéongeun
Rempug jukung
Samagaha piker
Tamplok aseupan
Ubar puruluk
Vespa antik
Wawuh munding
Yuni kembang
Zebra Cross
3. Latihan Maca Jeung Nulis Angka
ᮒᮅᮔ᮪ |᮲᮰᮱᮸|
ᮏᮊᮁᮒ , |᮱᮹᮴᮵|
|᮱᮲᮵| ᮊᮤᮜᮧᮦ ᮒᮛ᮪
|᮴᮷| ᮕᮓᮜᮤᮞᮔ᮪
|᮲᮸| ᮠᮜᮙᮔ
ᮞᮌᮢᮧᮞ᮪ = |᮱᮴᮴|
|᮲᮵| = ᮞ
ᮞᮝᮤᮓᮊ᮪ = |᮶᮰|
|᮱᮰| × |᮲᮹| = |᮲᮹᮰|
|᮱| ᮧᮙᮧᮒᮛ᮪ = |᮱᮰᮰| ᮎ᮪ᮙ
ᮇᮊ᮪ᮒᮧᮘᮛ᮪ |᮱᮹᮲᮸|
|᮱᮵| × |᮱᮵| ᮓᮁᮕ
|᮲᮸| ᮧᮠᮊ᮪ᮒᮛ᮪
|᮲᮷| ᮧᮓᮧᮞᮙᮧᮘ
|᮱᮴| ᮈᮍᮀ
Nulis angka jeung kecap ku Aksara Sunda!
Tasikmalaya, 1984 = _______________________________
________________________________________________
1250 kilometer = __________________________________
________________________________________________
837 kilogram = ___________________________________
________________________________________________
Sawah 43 bata = __________________________________
________________________________________________
Isuk jam 21.30 = __________________________________
________________________________________________
Emas 24 karat = __________________________________
________________________________________________
Imah blok M16 = ________________________________
________________________________________________
Otista No. 21 = ___________________________________
________________________________________________
Marta 261 = ______________________________________
________________________________________________
1 rim = 500 lembar = ______________________________
________________________________________________
19 April 1988 = ___________________________________
________________________________________________
Bubar jam 12.45 = _________________________________
________________________________________________
4. Latihan Maca jeung Nulis Kakawihan
ᮃᮚᮀ- ᮃᮚᮀ ᮌᮥᮀ,
ᮃᮚᮀ- ᮃᮚᮀ ᮌᮥᮀ,
ᮌᮥᮀ ᮌᮧ
ᮦᮙᮔ ᮊᮤ ᮙ᮪ ᮒᮔᮥ
ᮔᮥ ᮏᮓᮤ ᮝᮓᮔ,
ᮔᮠ  ᮔᮂ ᮊᮤᮒᮥ,
ᮒᮥᮊᮀ ᮇᮜᮧ- ᮇᮜᮧ,
ᮧᮘ ᮃᮔᮥ ᮌᮤᮛ᮪,
ᮊᮨᮒ᮪ ᮏᮍ᮪ ᮊᮥᮙ᮪ᮕᮨᮔᮤ,
ᮔᮤᮃᮒ᮪ ᮏᮓᮤ ᮕᮀᮊᮒ᮪,
ᮊᮒᮧᮔ᮪ ᮊᮌᮧᮦᮛᮍᮔ᮪,
ᮍᮔ᮪ᮒᮧᮞ᮪ ᮊᮀᮏᮍ᮪ ᮓᮜᮨᮙ
ᮜᮨᮙ᮪ᮕ ᮜᮨᮙ᮪ᮕᮤ ᮜᮨᮙ᮪ᮕᮀᮧ
ᮏᮜᮔ᮪ ᮊ ᮘᮒᮝᮤ ᮍᮙ᮪ᮕᮀᮣᮧ
Nulis Kakawihan
Caca Buranè
Caca buranè
Buranè tali gobang
Gobang pancaranè
Anak gajah bebayunè
Jing gojing lèwok-lèwok
Jing gojing lèwok-lèwok
5. Latihan Maca jeung Nulis Kalimah
Baca sing gemet!
Dicutat tina : Pangrumat Basa Sunda kelas VI
Salin kana aksara Sunda!
Surabi haneut dioncoman
Misro mah baruleud
Comro téh lada pisan
Sambel oncom disurawungan
Colénak amis rasana
Kuéh apem di kincaan
Rangginang mah tina ketan
Sangu timbel bekel ti imah
Rarawuan meni rangu
Abon biasana tina daging
Peuyeum sampeu ti Bandung
Baca sing gemet!
ᮌᮨᮓᮀ ᮌᮥᮙᮓ ᮛᮇᮞ᮪ᮔ ᮓᮤᮛᮏᮊ
ᮘ ᮦᮠᮏᮧ ᮙᮂ ᮒᮩ ᮜᮓ
ᮎᮅ ᮃᮙ᮪ᮘᮧᮔ᮪ ᮓᮤᮊᮧᮛᮍᮔ᮪
ᮃᮕᮨᮜ᮪ ᮘ ᮛᮞᮔ ᮃᮙᮤᮞ
ᮃᮂ ᮃᮒᮂ ᮙᮂ ᮛᮞᮔ ᮠᮞᮩᮙ
ᮎᮛᮜᮥᮊ᮪ ᮦᮒᮂ ᮘ ᮃᮂ ᮊᮝᮥᮀ
ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮜ᮪ ᮜᮤᮙᮥᮞ᮪ ᮞᮧᮊ᮪ ᮓᮤᮞᮨᮘ ᮒ᮪
ᮏᮧᮌ᮪ᮏᮧᮌ᮪ ᮔᮩᮛᮚ᮪ ᮘ ᮃᮂ ᮜ
ᮕᮨᮔᮒᮤᮜ᮪ ᮙᮂ ᮘ ᮃᮂ ᮔᮥ ᮜᮩᮒᮤᮊ
Salin kana Aksara Sunda
Adat kakurung ku iga
Adean ku kuda beureum
Biwir nyiru rombengeun
Caang bulan dadamaran
Dihin pinasti, anyar pinanggih
Endog tara megar kabéh
Gedé gunung pananggeuhan
Hérang caina beunang laukna
Jati kasilih ku junta
Kaciwit kulit kabawa daging
Landung kandungan laér aisan
Mun teu ngakal moal ngakeul
Nété semplék nincak semplak
Omong harus batan goong
Rusuh luput gancang pincang
Sapu nyere pegat simpay
Tarajé nangeuh dulang pinandé
Ulah keok memeh dipacok
Waspada permana tingal
6. Latihan Maca Jeung Nulis Carita
ᮑᮘ ᮊ ᮘ ᮙᮤ ᮔᮤᮔᮤᮤ
(Nyaba Ka Bumi Nini)
ᮝᮊ᮪ᮒᮧᮞ ᮜᮤᮘ ᮔ᮪ ᮞᮊᮧᮜ, ᮃᮞᮤᮂ
.
ᮃᮀᮊᮒ᮪ ᮃᮙᮤᮞ᮪ᮔ ᮓᮤᮃᮔ᮪ᮒ ᮙᮙ
ᮃᮕᮤ
᮪ᮒᮒ᮪ᮞᮤᮇᮔ᮪ ᮘᮔ᮪ᮓᮥᮀ.
ᮃᮀᮊᮒ᮪ ᮒᮤ ᮘᮔ᮪ᮓᮥᮀ ᮒᮘ׀᮰᮷.᮰᮰׀
ᮆᮔ᮪ᮏ -ᮆᮔ᮪ᮏ ᮀ. ᮓᮥᮌᮤ ᮎᮤᮃᮙᮤᮞᮒᮘ
׀᮱᮲.᮰᮰׀ ᮞᮤᮃᮀ. ᮓᮤ ᮙᮤᮔ, ᮔᮤᮔᮤ ᮓᮤ ᮔ᮪ᮎᮍᮔ᮪
.
.
ᮙᮀ ᮃᮌᮥᮞ ᮦᮒ ᮛᮚᮤᮔ ᮘᮕ. ᮘᮕ ᮓᮥᮂ
ᮛᮊ, ᮔᮙᮤᮔ ᮓᮥᮓᮥᮀ. ᮓᮥᮓᮥᮀ , ᮙᮤᮔ ᮓᮤ
ᮒᮞᮤᮊ᮪ᮙᮜᮚ.
Dicutat tina buku: Rancagé Diajar Basa Sunda
Salin kana aksara sunda!
Kampung Naga
Kampung Naga ayana di Désa Néglasari, Kacamatan
Salawu, Kabupaten Tasikmalaya, Jawa Barat. Kaasup
salahsahiji kampong adat nu kukuh dina nyekel adat
istiadat karuhun.
Masarakat Kampung Naga hirup dina kawelasasihan
tradisi nu pageuh. Nu jadi ciri has Kampung Naga nyaéta
imah panggungna nu ngabérés, tartib, sarua siga di
perumahan modern. Imahna diwangun tina kai, hateupna
tina injuk.
Dicutat tina: Buku Pangrumat Basa Sunda kelas VI
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
_______________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
_______________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Salin Kana Aksara Sunda !
SELAT SUNDA JEUNG GUNUNG KRAKATAU
Kacatur jaman baheula di Pulo Jawa Beulah kulon, aya hiji
karajaan anu rajana Prabu Rakata. Sang Prabu gaduh dua putra. Anu
cikal Radèn Sundana anu bungsu Radèn Topobrana. Haritamah Pulo
Jawa sareng Sumatra teh ngahiji.
Kumargi Prabu Rakata parantos sepuh pisan, mangka karajaan
tèh di titipkeun ka putra-putrana, tur di bagi dua belah wètan ku
Radèn Sundana, belah kulon Radèn Topobrana. Terus Sang Prabu tèh
indit ngabagawan anu tempatna dibates dua nagara nu dibagi dua tèa,
anjeunna teu nyandak nanaon tibang guci pusaka nu dicandak. Hiji
mangsa dina taun ka genep Sang Prabu tèh ngadangu yèn putrana
parasèa Radèn Sundana ngarugrug karajaan raina Radèn Topobrana.
Sang Prabu tèh ceg ka guci anu tos dieusi cai laut tèa, terus indit ka
medan laga kasampak dua putrana keur perang campuh atuh bendu
pisan si anjeunanana.
Ningali ramana sumping reg wèh perang lirèn, dua putrana
langsung nyampeurkeun cedok wèh nyareumbah ka Prabu Rakata
kitu dei para parajuritna. Atuh dua putrana bèak bersih diseukseukan
pampangnaman Radèn Sundana nu wani ngarug-gug nagara raina.
Dua putrana anu tarungkul tèh nyarèk, atuh Sang Prabu tèh langsung
ngadeg, ceg kana guci pusaka tèa. Terus cai laut anu dina guci
dikucurkeun disapanjang wates dua nagara, teras guci anu tos kosong
tèh disimpen ditapal bates dua karajaan tèa, anjeunanana indit deui
ka tempat pang tapaanana. Teu lami èta bates anu tilas disiram ku cai
laut tèh ngajanggelek jadi selat. Nu kiwari disebut Selat Sunda. Nu
mawi dinamian Selat Sunda lantaran Radèn Sundana sarakah hoyong
wilayah anu raina. Dugi ramana ngadamel wates nganggo guci
pusaka anu caina dikucurkeun terus jadi selat. Tur guci anu disimpen
dina wates tèh ngajanggelek jadi gunung, nu katelah Gunung Rakata
atanapi Gunung Krakatau. Tah kitu sasakala Selat Sunda sareng
Gunung Krakatau tèh.
Disalin tina: https://agroedupolitan.blogspot.com/2017/02/carita- pondok-
basa-sunda.html
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
______________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
DAPTAR PUSTAKA
Budiwati, Susi spk. 2018. Rancagé Diajar Basa Sunda.
Bandung: Pustaka Jaya.
Dhermawan, Asep. 2017. Selat Sunda jeung Gunung Krakatau.
https://agroedupolitan.blogspot.com/2017/02/carita
pondok-basa-sunda.html (21 Januari 2019)
Faturohman, Tau k spk. 2007. Piwulang Basa. Bandung:
Geger Sunten.
Hidayat, Rachmat Tau q spk. 2013. Peperenian Urang
Sunda. Bandung:Kiblat Buku Utama.
Koswara, Desi. 2017. Pangrumat Basa Sunda. Jakarta: Erlangga.
Nugraha, Sam Karyana.2004. Wanoh ka Aksara Sunda.
Ciamis: CV Tiga Putra.
Penyusun, Tim. 2017. Literasi Budaya dan Kewargaan.
Jakarta: Kemendikbud
Sastradijaya, Ade W spk. 2007. Widya Basa Sunda. Bandung : CV
Thursina.
Sumantri BA, Maman. 1985. Kamus Umum Basa Sunda.
Bandung: Taraté.
Sumarsono, Tatang. 2017. Basa Sunda Urang. Bandung:
Geger Sunten.
Suryani NS, Elis. 2008. Kaparigelan Maca jeung Nulis
Aksara Sunda. Bandung: Alfa Prisma Interdelta.
Usi, Teh. 2019. “Ku Aksara Jadi Baraya” Pegiat Aksara
Sunda Melangkah Bersama.
https://www.kairaga.com/2019/03/28/ku-aksara-jadi
baraya-pegiat-aksara-sunda-melangkah-bersama.html
(28 Maret 2019).
RIWAYAT HIRUP PANGARANG
Ema Astri Muliasari. Lahir di Tasikmalaya, 27
Juli 1984. Lulus Sarjana (S1) Pendidikan Guru
Sekolah Dasar Universitas Pendidikan Indonesia
Tahun 2009. Salian ti janten guru di SDN
Sukamulya, anjeunna oge Instruktur Nasional
Guru Pembelajar / Keprofesian Pengembangan
Berkelanjutan ti taun 2016, Fasilitator Nasional
Literasi Baca Tulis sarta anggota Forum Guru
Menulis (Gumeulis).
Tulisan anjeunna kantos dimuat di media cetak sareng online
sapertos “Kabar Priangan” oge Kabar Sekolah. Buku nu kantos
dipedalkeun, diantawisna: Antologi Kisah Inspiratif “Sahabat Inspirasi
(2016), Antologi Masagi SDN Sukamulya “Mutiara Literasi Sekolah”,
Antologi Tulisan Ilmiah PopulerKarya Guru “Jejak Gumeulis” (2018)
sareng “Inspirasi 2018”.
Nu nyusun kantos kenging kalungguhan nampi pinunjul dina
Sayembara Menulis Kisah Inspiratif P.T Sinar Gamedia taun 2016,
pinunjul 1 Olimpiade Guru Nasional Kota Tasikmalaya Tahun 2016,
Guru Perintis Literasi (West Java Leaders Reading Challenge) taun
2017, patandang Lomba Guru Berani Menginspirasi P.T Erlangga
(2017), Pemakalah Terbaik Nasional dina Hari Guru Nasional (2017),
peserta Gerakan Literasi Keluarga Jawa Barat Tahun (2018), Juara 1
Lomba Bercerita Guru Tingkat Kota Tasikmalaya (2018) Pinunjul
Olimpiade Menulis Inspirasi (2018) ti PT. Sinar Gamedia.
Buku “Maca jeung Nulis aksara Sunda Metode LOKA” ieu
mangrupakeun salah sawios bentuk kacintananna kana kabudayaan
khususna budaya Sunda. Buku nu disusun tina pangalaman salami
janten guru nu ngbimbing aksara Sunda ieu mangrupa upaya pikeun
ngamumulè sangkan aksara Sunda teu sampai dipopohokeun hususna
ka nonoman. Buku ieu tiasa dianggo ku sadaya kalangan masarakat, ti
ngawitan murangkalih sakola, mahasiswa, guru jeung masarakat liana
nu hoyong diajar aksara Sunda.